INSTRUKCJA BHP DLA OPERATORA ŻURAWIA SZYNOWEGO

DOPUSZCZENIE DO PRACY

1. zaświadczenie uprawniające do obsługi żurawia określonej kategorii, grupy, rodzaju lub typu.
2. orzeczenie lekarskie o dopuszczeniu do pracy na stanowisku operatora zmawia szynowego, wydana przez lekarza medycyny pracy,
3. znajomość instrukcji obsługi i eksploatacji danego typu żurawia oraz instrukcji przeciwpożarowej,
4. przeszkolenie w ramach szkolenia wstępnego z zakresu bhp. które powinno obejmować instruktaż ogólny, instruktaż stanowiskowy oraz szkolenie podstawowe.
5. znajomość sygnałów porozumiewawczych z hakowym
6. Operator żurawia podczas wykonywania pracy powinien być wyposażony w: kombinezon, obuwie robocze na twardych i chropowatych podeszwach, nakrycie głowy i rękawice ochronne
7. Operator żurawia jest odpowiedzialny za obsługę żurawia, jego stan techniczny i stosowanie się do instrukcji obsługi i eksploatacji żurawia.
8. Operator żurawia powinien stawić się do pracy trzeźwy, wypoczęły i w dobrej kondycji psychofizycznej|

PODSTAWOWE CZYNNOŚCI OPERATORA PRZED ROZPOCZĘCIEM PRACY
Operator żuraw a przed podjęciem pracy powinien

1. upewnić się w dokumentach żurawia, czy jest on dopuszczony do ruchu w danym miejscu przez organa dozoru technicznego oraz przez konserwatora żurawia, który posiada odpowiednie uprawnienia.
2. przeczytać zapis w książce dyżurów, dokonany przez operatora poprzedniej zmiany,
3. sprawdzić czy podesty, drabiny, schody i uchwyty nie są zanieczyszczone olejem, smarem, pokryte śniegiem, lodem, błotem oraz czy me zostawiono tam nie zamocowanych luźnych przedmiotów.
4. dokonać oceny torowiska żurawia na całej jego długości, ze szczególnym zwróceniem uwagi na stan techniczny podtorza – czy jest oczyszczone ze śniegu i nie zostało podmyte, kabla zasilającego i jego korytka, odboi oraz krzywek łączników krańcowych mechanizmu jazdy, szyn podkładów oraz ich dokręcenie i podbicie, a także czy na torach nie znajdują się jakieś przedmioty
5. sprawdzić czy odległość pozioma pomiędzy skrajnymi elementami podwozia żurawia lub jego platformy obrotowej a zewnętrznymi częściami konstrukcji montowanego obiektu bądź składowanymi elementarni wynosi min 0,75 m do wysokości 2,2 m.
6. w  razie przebiegających w pobliżu napowietrznych linii energetycznych zapewnić następujące minimalne od¬ległości poziome pomiędzy skrajnymi przewodem linii a skrajnymi położeniami wysięgnika żurawia łącznie z przemieszczanym ładunkiem i uwzględnieniem możliwości rozkołysania ładunku
7. Eksploatacja żurawia w odległościach mniejszych niż określone w odrębnych przepisach może się odbywać wyłącznie na podstawie pisemnego polecenia wydanego operatorowi przez kierownictwo przedsiębiorstwa dysponującego żurawiem. przy zachowaniu warunkó wyłączenia linii spod napięcia i jej skutecznego uziemienia przez dysponenta linii (uziemienie powinno być widoczne z pozycji pracy operatora żurawia)
8. niewyłączenia linii spod napięcia, jeżeli dysponent linii wyrazi na to zgodę oraz określi warunki techniczne i organizacyjne zapewniające bezpieczną pracę urządzenia oraz zapewni nadzór techniczny zgodnie z wymaganiami Przepisów  Eksploatacji Urządzeń Elektroenergetycznych
9. Ponadto należy sprawdzić stan narzędzi, wykonać obsługę codzienną (OC) żurawia zgodnie z instrukcją obsługi, sprawdzić wzrokowo stan konstrukcji nośnej lin zawiesi, zblocza hakowego, mechanizmowi urządzeń zabezpieczających, odkotwiczyć żuraw, odblokować łącznik żurawia i włączyć napięcie.
10. w zależności od typu żurawia odblokować cześć obrotową lub zwolnić hamulec obrotu
11. po wejściu do kabiny usiąść w fotelu operatora i przez włączenie sygnału ostrzegawczego spowodować usunięcie osób postronnych ze strefy zagrożenia, której maksymalny zasięg wynosi około 6 metrów.
12. sprawdzić działanie wskaźników sygnalizacji i oświetlenia
13. sprawdzić działanie urządzeń i układów sterowniczych (między innymi prawidłowość realizacji zasterowanych ru¬chów działań z piktogramami, stopniowanie prędkości działanie łącznika STOP, blokadę zerową).
14. sprawdzić działanie hamulców bez obciążenia
15. sprawdzić działanie wszystkich łączników krańcowych,
16. sprawdzić prawidłowość działania ogranicznika obciążenia przez załączenie kluczykiem stacyjki z napisem „tester" (tylko w nowych modelach żurawi) powinny zaświecić się wszystkie lampki kontrolne ogranicznika obciążenia oraz sygnał dźwiękowy przeciążenia, a także nastąpić blokada wszystkich ruchów żurawia powodujących zmniej¬szanie jego stateczności i mechanizmu podnoszenia w kierunku do „dołu”
17. w razie stwierdzenia jakichkolwiek usterek operator winien niezwłocznie unieruchomić żurawia i natychmiast zawia¬domić przełożonego

PODSTAWOWE CZYNNOŚCI OPERATORA W CZASIE PRACY
Operator w czasie pracy powinien

1. ściśle przestrzegać instrukcji obsługi i eksploatacji żurawia,
2. często obserwować przyrządy kontrolne i lampki sygnalizacyjne,
3. pracować żurawiem zgodnie z jego przeznaczeniem,
4. przed wykonaniem ruchów roboczych dawać sygnał ostrzegawczy,
5. stosować w zależności od rodzaju ładunku odpowiednie zawiesia, które powinny być atestowane,
6. reagować tylko na sygnały hakowego, a także na każdy sygnał STÓJ.
7. nie przeciążać żurawia przez bieżącą kontrolę wskaźnika udźwigu i wskaźnika wysięgu, przestrzegać tabel udźwigu.
8. w przypadku otrzymania polecenia wykonania czynności sprzecznych z przepisami eksploatacji, operator ma obowiązek o odmowie wykonania polecenia
9. przestrzegać, aby podczas podnoszenia ładunku z podłoża liny nośne były w pionie.
10. po podniesieniu pierwszego ładunku na wysokość 0,5 m sprawdzić skuteczność działania hamulców poszczególnych mechanizmów, próbę taką należy wykonywać każdorazowo podnosząc ładunek o większej masie,
11. przenosić ładunki możliwie jak najniżej.
12. przestrzegać bezwzględnie, aby nie przenosić ładunków  nad ludźmi, którzy przebywają w strefie zagrożenia (strefa możliwego upadku ładunku).
13. uruchamiać i hamować wszystkie mechanizmy żurawia płynnie, bez szarpnięć i podrywów
14. stosować utratę szybkości w pobliżu łączników krańcowych.
15. wykonywać tylko takie ruchy mechanizmów, które są dozwolone przez producenta żurawia w instrukcji obsługi
16. przestrzegać, aby na bębnach linowych pozostawało zawsze co najmniej 1,5 zwoju liny nie licząc zamocowania.
17. pracować przy silnym wietrze tylko w warunkach dozwolonych przez producenta żurawia, opisanych w instrukcji obsługi i eksploatacji.
18. w przypadku awarii lub uszkodzenia żurawia opuścić ładunek, wyłączyć żurawia zabezpieczyć go przed dostępem osób postronnych oraz wywiesić tabliczkę z napisem „Nie uruchamiać", gdy awaria lub uszkodzenie żurawia nie pozwala na opuszczenie ładunku, operator powinien zażądać ogrodzenia strefy możliwego upadku ładunku UWAGA! Przenoszenie ładunków za pomocą dwóch lub więcej żurawi jest dozwolone pod nastę¬pującymi warunkami: - opracowania i zatwierdzenia przez służby bhp i kierownictwo zakładu eksploatującego żurawie instrukcji określającej warunki pracy, której przycięcie do wiadomości potwierdzą własnoręcznym podpisem operatorzy żurawi. - praca zespołowa będzie się odbywała pod kierunkiem osoby upoważnionej przez kierownictwo zakładu eksploatującego żurawie

CZYNNOŚCI OPERATORA PO ZAKOŃCZENIU PRACY
Po zakończeniu pracy operator powinien

1. opuście zblocze hakowe (chwytak), zdjąć zawiesia, podnieść zblocze maksymalnie.
2. ustawić żuraw w jego miejscu postojowym, pamiętając o tym, aby zapewnić swobodny obrót części obrotowej żurawia (nie dotyczy żurawi z blokadą obrotu),
3. wysięgnik żurawia ustawić zgodnie z instrukcją obsługi i eksploatacji żurawia.
4. ustawić nastawniki i sterowniki w pozycji zerowej, wyłączyć napięcie łącznikiem głównym, zamknąć kabinę na klucz UWAGA! Zostawić włączone światła sygnalizacji lotniczej.
5. zakotwiczyć żuraw oraz w zależności od nakazu instrukcji obsługi odblokować hamulec mechanizmu obrotu bądź zablokować mechanizm obrotu.
6. odłączyć napięcie łącznikiem żurawia i zabezpieczyć go przed dostępem osób postronnych,
7. dokonać zapisu w książce dyżurów odnośnie stanu technicznego żurawia.
8. przekazać klucze od żurawia bezpośredniemu przełożonemu lub operatorowi następnej zmiany

CZYNNOŚCI ZABRONIONE
Operatorowi żurawia zabrania się

1. pracowania żurawiem nie dopuszczonym do ruchu przez organa dozoru technicznego i konserwatora żurawia,
2. pracowania żurawiem niesprawnym technicznie
3. łączenia lin i łańcuchów węzłami lub spawaniem.
4. podnoszenia ładunku o nieznanej masie lub przeciążać żuraw.
5. przenoszenia ludzi na haku lub innym urządzeniem chwytającym oraz transportowanych ładunkach - wyjątek stanowi transportowanie w specjalnym koszu (patrz instrukcja poniżej).
6. opuszczania kabiny lub stanowiska urządzeń sterowniczych podczas pracy żurawiem z wyjątkiem przypadku awarii opisanego wyżej.
7. dokonywania usuwania awarii, napraw  i przeróbek żurawia.
8. używania łączników krańcowych jako normalnego sposobu zatrzymywania mechanizmów.
9. ukośnego ciągnięcia ładunków.
10. wyrywania przedmiotów zagłębionych w ziemi zassanych do niej lub przymarzniętych,
11. balansowania ładunkiem.
12. pracowania przy złej widoczności,
13. pracowania w pobliżu linii elektroenergetycznych w odległościach mniejszych od wyżej wymienionych
14. pracy żurawiem w warunkach silnego wiatru o prędkości większej niż określona przez producenta żurawia w  instrukcji obsługi i eksploatacji.
15. pracowania żurawiem ponad 8 godzin dziennie

WARUNKI BEZPIECZNEJ PRACY ŻURAWIA

1. Wszystkie rodzie zawiesi używanych do transportu ładunków powinny być atestowane i odpowiednio dostosowane do masy i gabarytów ładunku.
2. Dopuszczalne obciążenie robocze (DOR) zawiesi dwu- i wielocięgnowych uzależnione jest od wielkości kąta wie-rzchołkowego mierzonego po przekątnej między cięgnami i powinno wynosić -    przy kącie 450-90% DOR. - przy kącie 900 - 70% DOR, - przy kącie 1200 – 50% DOR -  (przy czym kąt 1200 jest maksymalnym, dopuszczalnym kątem rozwarcia zawiesi)
3. Przy użyciu zawiesi wielocięgnowego dla określenia DOR należy przyjmować, że pracują tylko dwa zawiesia mające największy kąt rozwarcia.
4. Zawiesia wykonane z lin stalowych powinny być niezwłocznie wycofane z eksploatacji jeżeli na długości równej ośmiokrotnej średnicy liny liczba pękniętych drutów w zewnętrznej warstwie drutów jest większa niż - 10° wszystkich drutów w linie dla lin przeciwzwitych. - 5° wszystkich drutów w linie dla lin współzwitych.
5. występuje przerdzewienie, zerwanie splotki, deformacje wgniecenia wyjście rdzenia na zewnątrz lub inne uszkodzenia
6. Zawiesia wykonane z łańcuchów powinny być niezwłocznie wycofane z eksploatacji, jeżeli - zużycie pręta ogniwa łańcucha jest większe niż 10% jego grubości pierwotnej. - ogniwa uległy deformacji, są popękane powierzchniowo, mają widoczne wgniecenia
7. Haki żurawia i zawiesi powinny być niezwłocznie wycofane eksploatacji, jeżeli - na skutek starcia eksploatacyjnego nastąpiło zmniejszenie przekroju części chwytnej haka ponad 10% jego wartości początkowej - wystąpiły pęknięcia lub ostre wgniecenia na powierzchni haka. - na skutek odkształcali plastycznych nastąpiło rozwarcie gardzieli haka ponad 5% jego wartości początkowej
8. Elementy zawiesi zakładane bezpośrednio na hak żurawia (ogniwa, pętle itp.) powinny swobodnie wkładać się na dno gardzieli haka
9. Transport ludzi w koszu zawieszonym na haku żurawia oraz wykonywanie prac tego kosza może mieć miejsce wtedy gdy ustawienie rusztowań jest niemożliwe lub nieopłacalne, a wykorzystywanie kosza ma charakter dorywczy W koszu me powinno pracować więcej niż dwóch pracowników.  Warunki techniczne, które należy spełnić

1. konstrukcja kosza powinna być uzgodniona z organami dozoru technicznego
2. eksploatujący kosz zobowiązany jest opracować instrukcję określającą
3. zakres i charakter prac wykonywanych z kosza oraz warunki techniczne i atmosferyczne, w jakich prace te mogą być wykonywane.
4. zakres i charakter czynności kontrolnych poprzedzających każdorazowe przystąpienie do wykonywania prac z kosza.
5. obowiązki operatora żurawia.
6. obowiązki pracowników wykonujących pracę z kosza oraz osób współpracujących
7. sposób porozumiewania się pracowników znajdujących się w koszu z operatorem żurawia oraz osobami współpracującymi.
8. sposób ewakuacji pracowników z kosza w sytuacjach awaryjnych (np. po awarii silnika)

  
UWAGI KOŃCOWE

1. Zachowanie ostrożności i wyobraźnia podczas pracy są najlepszym zabezpieczeniem przed nieszczęśliwym wy¬padkiem
2. Żurawie wieżowe są objęte formą pełnego dozoru technicznego. Oznacza to, że podlegają okresowym badaniom technicznym wykonywanym przez polskie organa dozoru technicznego z częstotliwością od roku do 3 lal oraz po każdym przestawieniu. Pozytywny wynik tego badania zezwala na eksploatację żurawia pod warunkiem, że użytkownik zapewni obsługę i konserwację żurawia przez osoby posiadające odpowiednie uprawnienia dozoru technicznego.